Werd het gerucht over onthoofde baby’s nou door Biden bevestigd?

Het was een opmerkelijke uitspraak van president Joe Biden. Na een dag van aanhoudende, maar onbevestigde berichten in de pers over veertig baby’s die door Hamas zouden zijn onthoofd in de kibboets Kfar Aza, verklaarde de Amerikaanse president woensdag tijdens een rondetafelgesprek met Joodse leiders dat hij foto’s van die gruweldaden had gezien. „Ik doe dit werk al heel lang, maar ik had nooit gedacht dat ik geverifieerde foto’s te zien zou krijgen van terroristen die kinderen onthoofden.”

Bidens uitspraak wordt door velen opgevat als een bevestiging van het nieuws uit Kfar Aza, dat de berichtgeving in de internationale media die dag domineert en symbool komt te staan voor het barbaarse optreden van Hamas. Maar de berichtgeving leidt tot felle discussie onder journalisten omdat de bron discutabel is en officiële bevestiging uitblijft. Biden lijkt het debat te beslechten. Maar na vragen van journalisten, moet het Witte Huis schoorvoetend toegeven dat hij geen foto’s van onthoofde baby’s had gezien. Hij baseert zich op de onbevestigde berichten in de pers.

Journalisten ter plaatse

Die berichten vinden hun oorsprong in een bezoek dat een groep journalisten dinsdag bracht aan Kfar Aza, onder begeleiding van het Israëlische leger. De kibboets is vlak daarvoor door het leger heroverd op Hamas na dagen van hevige gevechten. De journalisten zijn als eerste ter plaatse om verslag te doen. Als ze arriveren, zijn militairen nog druk bezig om alle doden te bergen. Lijken van burgers krijgen ze niet te zien. Wel mogen ze rondkijken en praten met militairen.

Het verhaal over de onthoofde baby’s is te herleiden tot één bron: majoor David Ben Zion. Hij komt aan het woord in de reportages van diverse media, zoals de BBC, The Independent, en de Israëlische zender I24News. „When Hamas came here they cut the heads of women, they cut the heads of children”, citeert The Independent hem. Hoewel de correspondent er bij vermeldt dat zijn claim niet kan worden geverifieerd, zet de krant het citaat pontificaal op de voorpagina. Andere media zijn nog minder voorzichtig. Zo brengt de correspondent van CNN de onthoofde baby’s als een feit, zonder erbij te vertellen wat zijn bronnen zijn en of die informatie bevestigd is.

De gretigheid en onzorgvuldigheid waarmee veel media op het verhaal duiken, stuit op kritiek van collega’s, die zich verbazen over het gemak waarmee journalistieke normen worden overtreden. Vooral de voorpagina van The Independent, met de kop ‘We saw dead babies’, an Israeli major claims. ‘The bodies are hidden so it’s impossible to verify’, krijgt veel commentaar. „Ooit zou je zoiets naar me hebben gestuurd uit woede over hoe onverantwoord dit is”, twitterde een oud-collega van de correspondent van The Independent. „Daarom vraag ik je nu publiekelijk: hoe rechtvaardig je dit?”

Kort door de bocht

Sommige media verdedigen zich tegen de kritiek met het argument dat ze de veertig onthoofde baby’s nooit als feit hebben gemeld, maar altijd hebben toegeschreven aan de majoor. Dat is ook de lijn van Bel Trew, de correspondent van The Independent. Ze verwijdert wel een eerdere tweet waarmee ze de berichten in andere media leek te bevestigen. Die was te kort door de bocht, schrijft ze op X, voorheen Twitter, als verklaring. Maar ze komt niet meer terug op de gewraakte voorpagina.

Ondertussen groeit de twijfel over het relaas van de majoor. Factcheckers ontdekken dat hij een kolonistenleider is, die in het verleden opriep tot geweld tegen Palestijnen. Geen betrouwbare bron dus. Oren Ziv, een Israëlische journalist die mee was met de perstrip naar Kfar Aza, twittert dat ze daar geen bewijs hebben gezien van onthoofde baby’s, en dat de commandanten er ook niets over hebben gemeld. In reactie op vragen van de pers zegt het leger het niet te kunnen bevestigen.

Na de pijnlijke verspreking van Biden, en de correctie die daarop volgt, lijken de critici gelijk te krijgen: gerenommeerde internationale media hebben nepnieuws verspreid. Maar een dag later komt Biden terug op zijn eerdere verspreking: tijdens een persconferentie zegt hij dat hij inmiddels wel geverifieerde foto’s van verminkte baby’s heeft gezien. Het X-account van de Israëlische premier deelt dezelfde dag enkele foto’s als bewijs. Daarop zijn twee verkoolde baby’s te zien en het bebloed lijkje van een baby waarvan het hoofd onscherp is gemaakt. Dat moet het pleit beslechten.

Toch blijven er nog veel vragen onbeantwoord. Hoeveel verbrande en onthoofde baby’s zijn er nou gevonden? En hoe zijn ze om het leven gebracht? Heeft Hamas ze echt bewust verminkt, zoals de Israëliërs beweren? Of is het toch anders gegaan? De komende tijd zullen er waarschijnlijk meer details bekend worden.